Kunst in de provincie: Zuid Holland

Zuid Holland is een van de dichtstbevolkte provincies in Nederland, wat het kunstaanbod absoluut ten goede komt. Een provincie met uitstekende musea voor hedendaagse kunst in Den Haag, Rotterdam en Schiedam en daaromheen een fijnmazig netwerk van kunstenaarsinitiatieven, tentoonstellingsruimtes en particuliere initiatieven. Juist dat netwerk ga ik hieronder belichten, waarbij ik de grote musea vanwege ruimtegebrek oversla. Wel moet gemeld worden dat er in Zuid Holland op dit moment twee collectiegebouwen voor hedendaagse kunst in aanbouw zijn: Museum Voorlinden (Caldic Collectie) en het Lisser Art Museum (VandenBroek Foundation) bij Kasteel Keukenhof. Minder prettig nieuws is dat CBK Dordrecht, Pand Paulus in Schiedam en Gemak in Den Haag het loodje hebben gelegd. Jammer voor de kunstwereld, want dat waren belangrijke broedplaatsen voor jong talent. Daar is tot nu toe nog niets voor in de plaats gekomen.

Door Etienne Boileau

Den Haag
Tentoonstellingsruimte Nest bevindt zich in het Haagse Regentessenkwartier. Nest wordt voor een groot deel gefinancierd door de Gemeente Den Haag, maar genereert daarnaast zelf ook substantiële inkomsten door diverse activiteiten voor leden en workshops te organiseren.  Dat alles onder de noemer Club Nest.  Met haar actuele tentoonstellingsprogramma richt Nest zich op de avantgarde, zowel locaal, landelijk als internationaal, en dat dan vooral op jonge kunstenaars. Verreweg de meeste tentoonstellingen hebben een actueel thema en worden samengesteld door Eelco van der Lingen, directeur van Nest. Zo was er afgelopen jaar een tentoonstelling van de Engelse geluidskunstenaar Martin Creed en werd de groepstentoonstelling The Secret Self met werk van de kunstenaar Dafni Barbageorgopoulou, eveneens druk bezocht. Haar werk The Discharge bestond uit een stapeling van lichtbaklettters afkomstig van Berlijnse gebouwen, als een soort leftovers van onze consumptiemaatschappij. Het werk refereert aan de dominantie van het kapitalisme en het uiteenspatten van beloftes, maar ook aan een vlucht uit de moderne samenleving. Jaarlijks organiseert Nest een One-Nest-Stand-presentatie waarbij studenten van kunstacademies gevraagd wordt aan te haken bij één van de tentoonstellingsthema’s van Nest. Ook dit jaar zal er weer zo’n presentatie zijn. Tijdens de afgelopen London Art Fair viel de Nest-presentatie zeker op: Joachim Coucke won er de Art Projects Artists Award.
Lief hertje en de Grote Witte Reus is een van de sympathiekste initiatieven in Den Haag. LhGWR zit in een groot pand vlakbij Station Den Haag HS. De oprichters hebben een uitgesproken voorkeur voor fotografie en brengen daarnaast regelmatig video-installaties, zoals de weergaloze video’s van de Vlaamse mixed media artist Alexandra Crouwel. Indien nodig wordt de hele verdieping op de begane grond verbouwd om er de video-installaties in onder te kunnen brengen. Daarnaast beschikt LhGWR over een tweede tentoonstellingsruimte in het souterrain en een eigen winkel met kunstboeken, tijdschriften en designartikelen. De winkel is laagdrempelig en trekt met name publiek dat voor het eerst met kunst in aanraking komt. LhGWR neemt deel aan de fotobeurs Unseen, Amsterdam Art Fair en dit jaar ook aan Art Rotterdam. Daarmee biedt zij een prima platform voor de vooral jonge kunstenaars en fotografen die zij promoot. Speerpunt in het beleid van LhGRW is talentontwikkeling. LhGWR heeft naast subsidie van de gemeente den Haag voor een belangrijk deel eigen inkomsten. De subsidie van de gemeente Den haag wordt steeds voor vijfjaar toegekend zodat er ook op de langere termijn kan worden geprogrammeerd.
www.grotewittereus.nl  www.nestruimte.nl

Delft
Expositieruimte 38 CC is gevestigd in een oude Delftse staalfabriek aan de Hooikade. Er is een ruime expositiezaal waar ook nog een metershoge kluis aan vastzit, die eveneens als expositieruimte wordt gebruikt. De expositieruimte wordt grotendeels gesubsidieerd door de gemeente en met vrijwilligers draaiende wordt gehouden. Coen de Jong, verantwoordelijk voor het programma van 38 CC, richt zich voornamelijk op het brengen van hedendaagse ruimtelijke kunst van gevestigde kunstenaars. Daarnaast organiseert hij lezingen en debatten in 38 CC. Onder het gebrachte is veel aandacht voor architectuur, techniek en wetenschap. Ook worden de historische roots van Delft niet vergeten. Over het algemeen een veilig programma met veel bekende namen zoals Zeger Reyers, Ronald de Ceuster, Marjan Teeuwen, Sandro Settola, Renato Nicolodi, en Frank Havermans. Bijzonder was de installatie van de Belg Filip Vervaet, die ik in 38CC zag. Vervaet had de Denker van Rodin in gips laten afgieten en horizontaal tegen de achterkant van een tussenwand geplaatst, ondersteund door schragen. Als binnenkomende bezoeker liep je tegen de voorkant van de wand op en keek je door een uitsparing het beeld in, dat van binnen verlicht was met blauwachtig licht. Je kon vaag twee voetafdrukken ontwaren en in het amorfe, grotachtige gips viel ook nog een ruggengraatafdruk op. De titel Plato’s Cave klopte op meerdere niveau’s. www.38cc.nl

Rotterdam
In Rotterdam vinden de nodige aanstekelijke en experimentele activiteiten plaats. Zo zijn er diverse broedplaatsen voor kunstenaars door het gunstige vestigingsklimaat en heb je er de goed functionerende kunstencentra TENT en Witte de With. Met name in de laatstgenoemde instelling worden tentoonstellingen van internationaal opererende kunstenaars, debatten en symposia op hoog niveau georganiseerd. En dan is er nog Showroom Mama, een platform voor visuele cultuur op het grensvlak van beeldende kunst en beeldcultuur. Mama wil een thuisbasis zijn voor de jongste generatie kunstenaars, kunstprofessionals en publiek. Talentontwikkeling en programmering zijn bij Mama sterk met elkaar verweven. Samen met de eerder genoemde kunstinstellingen in het Witte de Witkwartier en verder CBK, V2, en WORM is Kunstblock opgericht om gezamenlijk een aantal (brede) publieksprogramma's te realiseren en de promotie van deze instellingen ter hand te nemen. Dat gebeurt onder andere door de instelling van De derde Dinsdag, een maandelijks rondtoerende live-show van de betrokken kunstinstellingen en het jaarlijkse festival Kunst in het  Witte de Withkwartier. Een slimme zet want bundeling van krachten is in deze tijd hard nodig.
Garage Rotterdam is een particulier initiatief, dat vier jaar terug in een leegstaande garage in Rotterdam Centrum vorm kreeg. Er worden sterke thematentoonstellingen gebracht met een daaraan gekoppeld lezingenprogramma onder de noemer Brandstof. Zelf bezocht ik er de tentoonstelling Hemelbestormers met werk van onder andere Jeroen Jongeleen,  Thomas Ruff en Marinus Boezem. Van Boezem stond er het werk Della Scultura & La Luce opgesteld. Het bestaat  uit een ronde, platte doos, die een imposant berglandschap in reliëf herbergt. Aan de binnenkant van het deksel bevindt zich een afbeelding van de noordelijke sterrenhemel. Als de doos open is, zien we twee afzonderlijke werelden. Wanneer de doos gesloten is, raken de toppen van de bergen de hemel. Met dit poëtische werk heeft Boezem het oneindige universum weten op te sluiten in een kleine ruimte.  Sinds het vertrek van Hans van der Ham als curator wordt er in de Garage gewerkt met steeds wisselende curatoren. Voor de komende drie jaar treden als curator op: Jasmyn Jarram, Heske ten Cate en Hanne Hagenaars. Ook worden er in de Garage rondleidingen gegeven met een interactief karakter en er kan  vegetarisch gegeten worden op speciale avonden onder de noemer Natafelen. Deelname aan Art Rotterdam was ook dit jaar weer mogelijk. Het motto van Garage Rotterdam luidt: ‘De lat hoog, de drempel laag.’

Ruimtelijke kunst in Rotterdam wordt ook nog regelmatig in twee galeries gebracht: RAM en Phoebus, die beiden een uitstekend programma hebben. Galeriehoudster Berry Koedam verhuisde met haar galerie en daaraan gekoppelde stichting twee en een half jaar terug naar een megagroot pand. Mirjam de Winter van galerie Phoebus, zit sinds jaar en dag in hetzelfde historische pand aan de Eendrachtsweg. Eerder zag ik bij haar het galeriedebuut van Joshua Wechsler, een Zwitserse kunstenaar die met ongelooflijk veel talent uit allerlei verschillende materialen de meest veelzijdige vormen en sculpturen weet te maken.  www.phoebus.nl  www.ram-art.nl  www.garagerotterdam.nl  www.showroommama.nl

Schiedam en Dordrecht
Zowel Dordrecht als Schiedam beschikken over uitstekende musea die een belangrijke regionale, maar soms ook landelijke functie hebben. Dat geldt vooral voor het Stedelijk Museum Schiedam waar veel moderne en actuele kunst van Nederlandse kunstenaars wordt gebracht. Intieme, verzorgde tentoonstellingen waar veel research aan vooraf is gegaan, wat zich uitbetaalt in hoge bezoekerscijfers. Beeldenmagazine besteedt dan ook regelmatig aandacht aan tentoonstellingen in dit museum. Ook in Schiedam ligt De Ketelfactory: een initiatief uit het bedrijfsleven dat sinds 2008 gevestigd is in een oude destilleerderij van Nolet, de hoofdsponsor van de Ketelfactory. De programmering is inhoudelijk goed en divers; zo was er afgelopen maanden een fototentoonstelling te zien van het werk van fotografe en ontdekkingsreiziger Arita Baaijens - die een boek over haar reis door de gouden bergen van Altai maakte - en afgelopen jaar werd er werk van herman de vries getoond. T/m 17 juli wordt er door het hele gebouw van Nolet een breed programma gepresenteerd met veel ruimtelijk werk waaraan twintig kunstenaars deelnemen onder de noemer Snapshot of a larger order. Deelnemers zijn onder andere Maria Blaisse, Jan van Munster, Winnie Teschmacher, Ronald Schimmel en Mirjam Kuitenbrouwer.
Als laatste initiatief in Zuid Holland wil ik nog Dordtyart noemen. Een particulier initiatief van Lyda Vollebregt en Arie Jaap Warnaar, waar al een viertal jaren tentoonstellingen op hoog niveau worden gemaakt. Naast (video)installaties wordt er voor het overgrote deel kinetische kunst getoond in de fabriekshal op de Stadswerven in Dordrecht. Ook is er een speciaal artist in residence program voor overwegend buitenlandse kunstenaars. Dordtyart is een tijdelijk project tot 2020 en is alleen in de zomermaanden open.
www.dordtyart.nl. www.deketelfactory.nl  www.stedelijkmuseumschiedam.nl

 

Copyright 2016 © Etienne Boileau



Della Scultura & La luce, 1985, Marinus Boezem, foto Etienne Boileau