Communart

Cross-overs in de kunst: Mark Bischof

Kunstenaars die de gebaande paden verlaten en het avontuur aangaan, ontwikkelen vaak spannende cross-overs. Door zich op een totaal ander medium te richten dan waartoe ze zijn opgeleid of een bijzondere mix van media toe te passen, krijgt hun werk een nieuwe dimensie. De in Duisburg geboren Mark Bischof kreeg zijn vervolgopleiding tot cellist aan het Conservatorium in Amsterdam. Al snel werkte hij in het professionele circuit voor musici. Tegelijkertijd begon hij kinetische installaties te ontwerpen. Uiteindelijk gaf hij de brui aan zijn uitvoerende muziekpraktijk en sindsdien besteedt hij zijn tijd aan het ontwerpen en uitvoeren van installaties waarin rollende glazen kogels de hoofdrol vervullen.

Door Etienne Boileau

Hij trad nog met een trio op in Duitsland toen hij ineens een idee kreeg voor een kinetisch theeschenk-apparaat. Bischof vroeg zich af of hij dat hele schenkproces door middel van kogels in beweging kon zetten. The Invention werd zijn eerste kinetische installatie, later volgden er meer. Op een gegeven moment kwam hij op een punt waarop zijn muzikale uitvoeringspraktijk niet meer te combineren viel met het ontwerpen en maken van kinetische kunst. Een instrument bespelen - waarbij het aankomt op een verfijnde motoriek - bleek iets heel anders dan het hanteren van dit soort zware machines en gereedschappen, nodig om zo’n apparaat te kunnen maken. Hij besloot zijn muziekpraktijk helemaal los te laten en zich volledig te richten op het ontwerpen en uitvoeren van kinetische installaties.

Had je daarvoor ook nog een opleiding tot beeldend kunstenaar gevolgd?
“Nee, in de beeldende kunsten ben ik volstrekt autodidact. Maar tussen klassieke muziek en beeldende kunst bestaan natuurlijk wel overeenkomsten. Als je een instrument leert bespelen, houd je je ook bezig met techniek en met bewegingsprocessen van het lichaam. En je houdt rekening met begrippen als ritme, thematiek, balans, performance. Net zoals bij het maken van kinetische kunst.”

Werk je ook met elektromotoren zoals Jean Tinguely?
“Tot nu toe niet, het wezen van mijn installaties bestaat er juist uit dat je ze zelf in gang zet met behulp van de zwaartekracht; er is weliswaar een spanningsboog maar de beweging stopt op een gegeven moment en gaat in principe niet eindeloos door zoals bij Tinguely.”

Je maakt ook nog steeds muziek en geeft cellolessen; wat betekent muziek in je leven?
“Zonder muziek zou ik niet kunnen bestaan; het is de kunstvorm die me het allermeeste raakt, tegenwoordig voornamelijk als luisteraar. Muziek raakt dimensies die niet onder woorden te brengen zijn en elke componist brengt telkens weer een hele nieuwe wereld tot leven vol ritmiek en beweging. Natuurlijk is ook voor mij Bach een van de grote inspiratiebronnen.”

Vind je de ritmische structuren in Bach’s muziek ook terug in jouw mega-installatie Markrokosmos?
“Nee, mijn installaties verhouden zich niet op zo'n directe manier tot de grote meesterwerken uit de muziekgeschiedenis, wel grijpt een van de vormprincipes van Markrokosmos terug op priemgetallen, al heb ik het werken met getallen lang niet zo consequent doorgevoerd als bijvoorbeeld Bach. Ik heb de priemgetallen als een verborgen thematiek gebruikt met het doel om een soort eenheid in de installatie te krijgen. Verder heb ik om dezelfde reden veel gewerkt met ronde vormen.”

Was het niet een heidense klus om deze installatie te bedenken en uit te voeren?
“Zeker, ik heb alles met de hand gemaakt. Het was vooral veel uitproberen, want het gaat om het ontdekken van beweging waarvoor je veel moet experimenteren, wat het werk ook heel boeiend maakt. Ik heb er zes jaar over gedaan en het is mijn meest omvangrijke installatie geworden. Ik zou zoiets dergelijks nu niet meer kunnen maken.”

Zijn er eisen die je je tevoren hebt gesteld bij de ontwikkeling ervan?
“Zo’n installatie moet niet alleen op kinetisch terrein kloppen, de esthetiek moet ook kloppen, het moet mogelijk zijn om met het gekozen materiaal het idee uit te voeren, de werkwijze moet erbij aansluiten, de proporties moeten goed zijn, enz. Je onderwerpt je aan een werkproces waarvan de uitkomst hoogst onzeker is. Het resultaat was in dit geval een gesloten circuit, maar soms vliegt er toch een kogel uit de bocht. En alle kogels kunnen op verschillende manieren op alle plekken van het apparaat komen. Toeval speelt bij dat alles een essentiële rol.”

Je zou denken dat de designkant van het kunstenaarsvak je ook aanspreekt?
“Dat probeer ik er inderdaad nu een beetje bij te doen omdat het financieel gewoon nodig is. Ik ontvang geen subsidie en financier al deze nutteloze installaties – waar ik soms jaren mee bezig ben - helemaal zelf. Daarom ontwerp ik sinds kort ook multipels die ik zelf verkoop, en verzorg ik tegen betaling rondleidingen door mijn atelier. De apparaten bewegen; ze zijn speels maar hebben geen enkele functie of doel en zijn daardoor van elk nut gespeend. Bezoekers genieten ervan en sommigen komen zelfs een paar keer terug.”

www.markbischof.com
klik op: >ATELIERBEZOEK>RONDLEIDINGEN
Voor meer informatie